هدف اين مطالعه تهية نقشه‌هاي توموگرافي دوبعدي سرعتهاي فاز، گروه و ضرايب جذب برای اولین بار به روش معکوس سازی خطی؛ کلاس بندی منحنی‌های پراکندگی و جذب به منظور پهنه‌بندی فلات ایران به روش الگوریتم منطق فازی و تعيين ساختارهای الاستیک و غیرالاستیک پوسته و گوشته بالايي در پهنه‌های مختلف فلات ایران به روش معکوس‌سازی غیر خطی است. برای دستیابی به اهداف مذکور، مطالعه حاضر در سه بخش اساسي انجام شد. در اولین بخش، منحنی‌های پراکندگی و جذب محلی با استفاده از داده‌های مناسب ثبت شده در ۲۹ ایستگاه باند پهن شبكه‌های لرزه نگاري پزوهشگاه بين المللي زلزله شناسي و مهندسي زلزله و ايستگاههاي دانشگاه فردوسي مشهد برآورد گردیدند. برای این منظور، مدهای اساسی امواج ریلی، که در طول ۱۵۸۶ مسیر که شرایط دو ایستگاهی را دارا بودند، با استفاده از روش آنالیز فرکانس- زمان (FTAN) از لرزه‌نگاشتهای مورد نظر جدا شدند. مدهای اساسی امواج ریلی جدا شده به وسیله FTAN و سرعتهای گروه تک ایستگاهی بدست آمده توسط آن، با استفاده از کد نوشته شده در این مطالعه برای محاسبه مقادیر سرعتهای فاز، گروه و ضرایب جذب بین ایستگاهی در پریودهای مدنظر به روش واهمامیخت بهینه واینر مورد استفاده قرار گرفتند. شايان ذكر است كه کد مذکور قبل از این مرحله با استفاده از داده‌های مصنوعی اعتبار سنجی شد. بدین طریق بیش از ۲۴۰ منحنی پراکندگی سرعت گروه و فاز و بیش از ۱۵۰ منحنی ضرایب جذب بین ایستگاهی برآورد شدند که اكثر مناطق فلات ایران بجز ناحیه جنوب شرقی را به خوبی پوشش دادند. این منحنی‌ها با استفاده از روش معکوس سازی خطی یانوسکایا-دیتمار و شكل بهبود یافته آن در این مطالعه به ترتیب برای برآورد نقشه‌های توموگرافی دو بعدی سرعتهای فاز، گروه و ضرائب جذب استفاده شدند که در بازه پریودی ۱۰ تا ۱۰۰ ثانیه ابزار اساسی برای بررسی تغییرات ناهمگنی‌های جانبی پوسته و گوشته بالائی به شمار می‌روند. پوشش خوب مسیرهای دو ایستگاهی امکان برآورد نقشه‌های توموگرافی دو بعدی با قدرت تفکیک جانبی بالاتر از مطالعات جهانی و منطقه‌ای موجود را فراهم و مقادیر پایین نسبی سرعت فاز، گروه و ضرایب جذب بالا را در پهنه فلات ایران نشان داد. نقشه‌های توموگرافی دوبعدي در فرکانسهای بالا با ساختارهای پوسته بالایی و به خصوص با لایه‌های رسوبی و فركانسهاي متوسط و پايين با ناهمگني‌هاي گزازش شده براي پوسته و گوشته بالايي هم‌خوانی خوبی را نشان می‌دهند. در ادامه، یـک روش پهنه‌بندی اتوماتـیک برای پهنه‌بندی فلات ایـران بر اسـاس دسته‌بندی پارامترهای مورد مطالعه و بدون استفاده از اطلاعات لرزه‌زمین ساختی به کار گرفته شد. بر این اساس از روش الگوریتم منطق فازی و با استفاده از شیب و عرض از مبدأ روابط خطی برازش شده به منحنی‌های توابع سرعت فاز، گروه، و ضریب جذب امواج ریلی، فلات ایران به پنج ناحيه همگن تقسیم‌بندی گرديد.. ناحيه‌هاي بدست آمده برای فلات ایران با روند مذکور، با ساختارهای مهم تکتونیکی و تا حدود زيادي با ايالتهاي لرزه‌زمين ساختي اساسي ارائه شده براي فلات ايران منطبق هستند.
در مرحله دوم با توجه به اینکه برآورد منحنی‌های سرعتهای فاز، گروه و جذب تئوری برای مدلهای زمین مفروض بخش اساسی در معکوس سازی ساختارهای عمقی سرعت و جذب امواج برشی در زمین را تشكيل مي‌دهد، به مباحث مدلسازی منحنی‌های تئوری پرداخته شد. بدین منظور از روش تجمیع مدها برای مدلسازی اطلاعات پراکندگی فاز و سرعت گروه برای مدلهای مفروض ساختاری زمین استفاده شد. برای برآورد منحنی‌های تئوری ضرائب جذب برای مدل زمین غیر الاستیک از کد نوشته شده در این مطالعه بر اساس روش اندرسون استفاده شد. برای این منظور نیاز به برآورد مشتقات جزئی نسبت به پارامترهای ساختار زمین بود که با استفاده از روش تحلیلی و ارتقاء کدهای موجود محاسبه گردیدند.کدهای نوشته شده برای برآورد مشتقات جزئی بصورت عددی و پارامترهای غیرالاستیک با استفاده از داده‌های مصنوعی مختلف اعتبار سنجی شدند. در مرحله سوم، منحنیهای تئوری و مشاهده‌ای بدست آمده در دو مرحله قبل با استفاده از روش معکوس سازی غیر خطی هدجگ برای برآورد ساختار سرعت و جذب امواج برشي بکار برده شدند. کد روش غیر خطی هدجگ برای برآورد ساختارهای سرعت امواج برشی موجود بوده و در این مطالعه کد مذکور برای برآورد ساختارهای جذب امواج ارتقاء یافته و مورد استفاده قرار گرفت. برای محاسبه ساختارهای عمقی، مقادیر میانگین منحنی‌های سرعت فاز، گروه و ضرایب جذب برای کلیه سلولهای قرار گرفته در هر پهنه بدست آمده از توموگرافی دو بعدی محاسبه شده و با استفاده از روش معکوس‌سازی غیرخطی هدجگ، ساختارهای عمقی الاستیک و غیرالاستیک پوسته و گوشته بالايي برآورده شد. ساختارهای سرعتی و جذب بدست آمده در نواحی مذکور با ساختارهای سرعتی ارائه شده برای مناطق مختلف پهنه ایران مقایسه و بحث شد. ساختارهای سرعتی و جذب بدست آمده در اين مطالعه علاوه بر اين كه در مطالعات زلزله شناسي و برآورد پارامترهاي جنبش نيرومند زمين و برآورد واقع گرايانه خطر زلزله داراي اهميت ويژه‌اي است با فرايندهاي تكتونيكي و ژئوديناميكي ارائه شده در ناحيه زاگرس، كپه داغ، ايران مركزي و البرز سازگاري خوبي نشان مي‌دهد.